Het Groeske

Verslag veldbezoek 13 maart 2010

In ’t Groeske – op kaarten van een eeuw geleden staat ’t Groesje – eindigt de verharde weg, bij de Steenen Brug. Je kunt nog wel op twee manieren het buurtschap met zijn pas opgeknapte Frankische Driehoek uit, over zandwegen: in zuidwestelijke richting over de Schooreindseweg (1) en naar et noorden over de Steenen Brug naar de straat ‘Hal’ (2). Het waren moddersporen, vooral de laatste. In de ruilverkaveling zijn ze zeker een halve meter verhoogd. Maar de eerste verzakkingen dienen zich al aan, veroorzaakt door het veen in de ondergrond. Met de afsluiting van het laatste stuk van de Hoogstratensebaan rond de jaarwisseling van 2010 hebben automobilisten beide zandwegen ontdekt.

Huysakkers

Recht tegenover het oudste huis van Baarle, op Groeske nr. 8, begint een andere zandbaan (3) naar de Huysakkers. Deze baan waaiert naar het westen toe uit in vier zandpaden. Die lopen allemaal dood in de velden. Dat hebben ze ook altijd gedaan. In deze hoek tussen Merkske en Mark is nooit een doorgaande verbinding geweest naar Minderhout. Wel is er een bruggetje over het riviertje de Mark, dat hier de grens vormt tussen Nederland en België. Dat was alleen in gebruik bij boeren om hun percelen aan de andere kant van het water te bereiken. (checken!). De vier vanuit ’t Groeske uitwaaierende paden hebben elk hun eigen karakter.

Het meest noordelijk gelegen pad (4) loopt kaarsrecht de Hoekbeemden in en is onderdeel van het laarzenpad. Aan het eind van het pad loop je door de weilanden – je steekt het Merkske via een voetbrug over – naar een oude zandweg (12) die net ten noorden van de Volmolenbrug uitkomt op de weg van Minderhout naar Meerle. De Volmolenbrug wordt ook wel Zeemansbrug genoemd, naar de herberg Zeeman die hier eind 19e eeuw stond. Een vervallen bordje op de grens geeft aan dat het een privéweg is. Loop je toch door, dan kom je op Vlaams gebied langs een kapelletje. Toch maar eens contact opnemen met Erfgoed Hoogstraten om te kijken of deze zandweg in het register van buurtwegen staat. Want deze oost-west lopende weg prijkt op oude stafkaarten en vormde zo ‘bovenlangs’ een verbinding van ’t Groeske naar het westen. Wellicht is hij ook van nut geweest om van Halle (zoals het buurtschap Hal op ruim een eeuw oude kaarten staat), Halder Braeck (nu boerderij Hallerbraak) en de Schoorse Heide richting Minderhout te gaan, voordat de Halstraat rechtstreeks op de weg Minderhout-Meerle uitgang gaf.

Een tweede pad (5) kronkelt langs een houtwal en loopt nu dood in een weiland. Aan de andere kant van het weiland bevindt zich het genoemde landbouwbruggetje over de Mark. Door de ruige begroeiing is dit korte pad – niet meer dan 300 meter – meestal moeilijk begaanbaar. Waarschijnlijk door de werkzaamheden voor een nieuwe poel bijna aan het eind van het pad is het pad tijdelijk(?) beter begaanbaar. Het illustreert dat een pad moet worden gebruikt, anders raakt het in de vergetelheid.

Het langste (6) van de vier paden – dit pad eindigt bij de Mark – is een gaaf voorbeeld van een door de akkers kronkelend pad, precies zoals het zeker anderhalve eeuw geleden ook al het geval was. Twee bomen geven er een speciaal cachet aan. Op het punt waar het pad nu doodloopt, bevinden zich enkele schitterende meanders van de Mark; een plek waar de ijsvogel zich best wel eens kan laten zien. Voor het behoud van het pad – het laatste stuk is een graspad en wordt nu niet of sporadisch gebruikt door landbouwers – zou het mooi zijn als de wandelaar aan het eind door kan lopen. De werkgroep zandwegen en paden heeft hiervoor twee suggesties:

1. het pad als laarzenpad doortrekken naar de weg die aan de andere kant van de Mark parallel aan het water loopt, op het punt dat die weg van naam verandert van Lageweg in Beemden. Daarvoor moet er een bruggetje over de Mark komen, en moet er toestemming worden gegeven om door het weiland (dit is niet met draad omheind, je kunt er nu zo oplopen) en/of het bosje van de Mark naar de weg te lopen;

2. door de oeverlanden van de Mark naar het zuiden, door een weiland kom je op een doodlopend pad (8) uit dat begint op de Schooreindseweg waar de verharding eindigt.

Het laatste (7) van de vier paden dient nu eigenlijk alleen nog maar als achterontsluiting van een perceel. Vroeger liep dit pad weer terug naar ’t Groeske, met een beetje fantasie kun je het nog zien. Vanaf dit rondlopende pad kon je zo’n eeuw terug over een voetpad in het noordelijk deel van de Schransbeemden komen; dit pad is niet op het kaartje ingetekend. Wel ingetekend is een zandweg door de akkers naar de Schooreindseweg. Daar is slechts een heel kort insteekpad van over. In de eerste plannen van Staatsbosbeheer voor het laarzenpad was deze verbinding opgenomen, maar helaas niet gerealiseerd. Een reden temeer voor de werkgroep om te ijveren voor een doorsteek tussen de uiteinden van pad 6 en 8.

Zo mooi als de paden vanuit ’t Groeske naar het westen bewaard zijn gebleven, zo slecht is het de paden in de driehoek Schooreindseweg/Schrans, Hoogstratensebaan en Hooiberg vergaan. In dit gebied dat luistert naar de naam Donken, zijn alle zandwegen in de laatste twee decennia verdwenen. Over de Donken liep vroeger de ‘Groene voetweg’ (13).

Merkske ten noorden van ‘t Groeke

Nog twee zandpaden leiden je ’t Groeske uit. Een ervan (9) ontsluit alleen de woning Stoope Stede 2. Het andere loopt langs de Castelhoeve (10) en eindigt na zo’n 400 meter bij een bosje in de Vonderbeemden. Dit pad bied je een fraai zicht op de achterzijde van het oudste huis van Baarle. Het grootste deel van dit pad is onderdeel van het laarzenpad: door weilanden aan weerszijden van het Merkske kom je op een oud doodlopend zandpad (11), dat voor het eerst op de kaart van 1894 is te zien. Een wens van de werkgroep is dat het pad langs de Castelhoeve ooit door de weilanden verbinding gaat geven naar de Hoekvelden, waar zich de paalkampeerplaats van Staatsbosbeheer bevindt.

Vanaf de zandbaan van ’t Groeske naar de straat ‘Hal’ loopt een al eerder in dit artikel genoemde zandweg (12) door het gebied ‘Stadheuvels’ naar de weg Minderhout-Meerle. Aan weerszijden van deze weg zie je in het bos drassige laagten, een smal landbouwslootje lost er zijn water. Aan de noordkant zie je ook nog een enkele meters hoge stuifduinrichel. Vroeger liepen er vanaf deze zandweg enkele paden naar het noorden, naar de straat ‘Hal’. Deze zijn over de grens in de ruilverkaveling Meerle allemaal verdwenen. Er resten slechts enkele stukjes bospad tot de grens. Ook slingert er zich nog een voetpad door het bos (13).

Acties:

1. contact met Erfgoed Hoogstraten over grensoverschrijdende verbindingen (pad 12, doortrekken akkerpad 6 over de Mark). Pas actie ondernemen als situatie Schootsenhoek, Castelreesche Heide is bekeken om een compleet beeld te krijgen van alle wensen.
2. contact met SBB (en evt waterschap, afhankelijk van eigendomssituatie langs Mark) over kortsluiting pad 6 en 8.
3. contact met Verheijen – op langere termijn – voor verbinding eind pad 10 naar de Hoekvelden
4. checken enkele gegevens in bovenstaand verslag.



Naschrift

Naamgeving van zandpaden is niet besproken tijdens veldbezoek. Enkele paden lijken me eigenlijk wel in aanmerking te komen voor een naam (alvast een eerste suggestie onderstaand gedaan:

Nr 5: Hoekbeemden

Nr 3/6: Groeske akkerpad of Huysakkers

Nr 10: Vonderbeemden(pad); staat nu bordje Gillispad

Nr 12: Stadheuvels

Hbe, 22-03-2010